Interview met Rik van Rijn
Tekst: Maartje Hazebroek

Toen het derde kindje op komst was, verhuisde Rik van Rijn (37 jaar) met zijn gezin van een huisje in de bossen van het Maldens Vlak, naar een jaren 70-woning in Malden-Oost. Dat is nu zo’n 1,5 jaar gelden. Een woonwijk was wel even wennen voor de familie, na zes jaar in het bos gewoond te hebben. In de periode dat Rik midden in de natuur woonde, werd hij zich bewust van de continue interactie die hij had met zijn omgeving. Dit bewustzijn zet hij nu in om steeds duurzamer te leven en te wonen. Verduurzamen is voor hem een natuurlijk proces, een proces dat proefondervindelijk en stapsgewijs verloopt.

Alles gaat in interactie met je omgeving
“De natuur inspireerde mij om iets wat ik van nature al deed, breder en bewuster toe te passen”, aldus Rik. Sinds 2015 werkt hij als persoonlijk begeleider binnen de GGz. Daarin is hij vooral veel met taal bezig: hoe help je mensen die zich niet kunnen uitdrukken in woorden of zelfs in gebaar? Zijn omgevingssensitiviteit stelt hem in staat deze mensen te begrijpen en ook begrijpelijk te maken voor anderen. Zo werkt hij ook met de natuur en zelfs in zijn woning. Rik: “Het gaat om heel goed inzoomen op de huidige situatie en beseffen dat elke actie van jou, een (tegen)reactie geeft. Bewustzijn daarop hebben en gevoelig daarvoor zijn, helpt je te weten welke volgende stap je kunt zetten. Het is dus een proefondervindelijk proces.” Voor zijn woning heeft Rik een einddoel voor ogen. Dat is niet meer dan een vage stip op de horizon. Hij evalueert na elke duurzame stap, de effecten van die stap op de woonsituatie. Dan bekijkt hij ook of het einddoel nog steeds klopt of dat dit moet worden aangepast.

Beginnen bij wat nodig is voor jouw unieke situatie
Rik: “Wat de natuur ons ook leert: alles is uniek. Er is geen waterdruppel hetzelfde, en elk plantje heeft iets anders nodig om optimaal te groeien en te bloeien. Voor je woning geldt hetzelfde. Zie jouw woning als iets unieks: het verduurzamen van jouw woning is maatwerk. Niet alleen door de fysieke staat ervan, maar ook door de mensen die erin leven. Ieder huis heeft iets anders nodig. Als je gaat nadenken over hoe je het beste je huis kunt verwarmen, dan kun je natuurlijk kijken of je een nieuw systeem nodig hebt. Maar je kunt ook kijken hoe je je huidige systeem kunt optimaliseren. Denk hierbij aan je cv-ketel op de eco-stand zetten, alleen die ruimten verwarmen waar je bent, een tijdsklok op je verwarming, radiator-ventilatoren, boilers onder de plek waar je warm water gebruikt, etc.” Rik en zijn vriendin hebben in dit kader ook tochtgordijnen gehangen, bijvoorbeeld in de hal. Ze hebben gekozen voor natuurlijke zonwering door middel van een pergola. Toen er bij Rik en zijn gezin zonnepanelen op het dak kwamen, zijn ze ook heel nauwkeurig nagegaan hoe ze hun stroomgebruik zoveel mogelijk af konden stemmen op de opwekmomenten. Zo zetten ze bijvoorbeeld bepaalde apparaten op ‘uitstel’ tot de zon weer schijnt. “We zijn zuinig, maar er zijn grenzen. We willen we een zekere mate van comfort behouden, ook voor onze kinderen. Het effect van een maatregel op ons wooncomfort nemen we dus ook mee in de overweging en de evaluatie.”

Over energielabels en onze ecologische voetafdruk
De woning had al HR++-glas en heeft inmiddels ook volledig geïsoleerde vloeren, muren en gevels. Op de kinderkamers komen binnenkort infraroodpanelen met een bewegingsmelder, wellicht gaan die op meerdere plekken in huis komen, zoals bij de eettafel. “Eigenlijk wil ik niet te veel denken in geld, rendementen, labels en normeringen,” zegt Rik, “maar het is realistisch ook economisch naar de verduurzaming te kijken. Ik wil onze ecologische voetafdruk zo laag mogelijk houden en ik wil graag een duurzame woning achterlaten voor mijn kinderen. Daar heb ik geld voor over. We hebben inmiddels al zo’n 10.000 euro geïnvesteerd en er is zeker nog wel een keer dat bedrag nodig. Dat geld is wel terug te verdienen, maar dat geldt wellicht niet voor alle toekomstige investeringen. Nu is door de goede isolatie van de woning, ventilatie bijvoorbeeld belangrijk geworden. We zijn daarom aan het kijken voor een mechanische ventilatie met een warmteterugwinningssysteem. Daarna komt weer een evaluatiemoment.” Rik en zijn vriendin hopen uiteindelijk (bijna) energieneutraal te kunnen wonen. Dit betekent voor de toekomst waarschijnlijk een elektrische manier van verwarmen.

Blije kinderen, blije ouders
Het meest blij is Rik niet zozeer met de duurzame maatregelen binnenshuis, maar dat is hij met hun tiny forest. De voor- en achtertuin heeft het gezin omgetoverd tot een minibos; een thuis voor insecten en andere dieren en een weldaad voor de biodiversiteit. De tuin is tevens een soort wadi (in het groen gelegen greppel, die regenwater buffert en infiltreert) waardoor wateroverlast wordt beperkt. Rik over hun tiny forest: “Toen we hier kwamen wonen, hebben we als eerste de tuin grondig aangepakt: stenen eruit, aarde erin, en de natuur zijn gang laten gaan. Er is nu al zoveel te ontdekken: torretjes, wormen, mooie (eetbare) bloemen. De kinderen raken helemaal enthousiast. Dat dat in zo’n korte tijd ontstaan is, doordat wij de voorwaarden hebben gecreëerd, maakt me blij. Er zijn wel een aantal buren bij ons langs geweest, die niet begrepen wat we met onze tuin aan het doen waren: het zag er nogal ‘rommelig’ uit,” Rik lacht, “maar ja, misschien moet je ook wel een klein beetje een afwijking hebben om hier zo in op te kunnen gaan.”

Tips van Rik aan huiseigenaren die willen verduurzamen
– Kennis is overal: praat met je buren, ga naar een Energieloket, zoek op YouTube (Ketel Klets is echt een aanrader) naar informatie die je nodig hebt. Veel gemeenten en soms ook energiecoöperaties hebben gepensioneerde adviseurs in dienst. Vaak hele slimme ingenieurs met enorm veel kennis. Zij zijn enthousiast en willen echt met je meedenken. Ik heb daar erg veel aan gehad.
– Kijk hoe je je huidige verwarmingssysteem kan verduurzamen: soms kunnen anders afstellen, kleine maatregelen en ander gedrag al 40% op je energieverbruik schelen.
– Ga stap voor stap en ervaar telkens wat het effect daarvan is op je wooncomfort en je energieverbruik.